De ideale teamspeler

Hallo, ik ben Stijn! Sinds januari 2022 ondersteun ik een aantal Qframe teams als Scrum Master bij het samenwerken aan en opleveren van projecten en producten voor onze klanten. De focus ligt hierbij op het ondersteunen van mensen als een servant leader en coach, met als doel om de mensen in hun kracht te zetten en onze teams verder te laten groeien naar zelfsturende en zelfregulerende entiteiten.

Zelfsturing

De laatste jaren is zelfsturing en zelfregulering binnen teams en organisaties heel terecht een hot topic geworden, voornamelijk in sectoren verwant aan softwareontwikkeling, maar ook meer en meer daarbuiten. Maar waarom is dat eigenlijk zo belangrijk? Wat gaan we allemaal zelf gaan sturen? En hoe breng je dat dan in de praktijk?

De kern van zelfsturing gaat eigenlijk over gelukkige werknemers, over inspraak en autonomie hebben in het werk dat je doet en in grot(er)e mate bepalen hoe je dat werk inricht. Zelf veranderingen voorstellen, binnen een team of de bredere organisatie, en mee zorgen dat die veranderingen ook toegepast worden. De intrinsieke motivatie verhoogt en dat is zoveel krachtiger dan externe factoren en motivaties waarvan de waarde vaak overschat wordt.

De vaardigheden en kwaliteiten van de verschillende teamleden kunnen beter benut worden, waardoor eenieder effectief aanvoelt en ziet dat wat hij of zij doet en bijdraagt, een voordeel biedt voor het project of product waar er samen aan gewerkt wordt. Dit werkt motiverend en versterkt het gevoel dat wat je doet er ook echt toe doet.

Wat hebben we nodig?

Deel uitmaken van een zelfsturend team vereist dus wel dat je je eigen vaardigheden en kwaliteiten kent, maar ook je valkuilen en verbeterpunten. Als je jezelf kent weet je ook hoe je het beste functioneert. Daarnaast is het even belangrijk dat je de andere teamleden hun vaardigheden en valkuilen leert kennen, zodat jullie samen op elkaar ingespeeld geraken en op termijn als een virtueel organisme, het team dat centraal staat, waardevol werk kan verrichten waar de klant, het project of de markt nood aan heeft.

Zelkennis en kennis van en over anderen hebben we duidelijk nodig bij zelfsturing. Er zijn heel wat tools, technieken en modellen die daarbij kunnen helpen: Insights profielen, 360 feedback mechanismes, feedback loops en self-assessments. Al deze zaken helpen om in kaart te brengen wat voor iemand je bent en hoe je functioneert. Aangezien het werken in team altijd centraal staat, hebben we dus eerst en vooral goede team spelers nodig.

The Ideal Team Player

Al het bovenstaande brengt ons al snel bij het boek “The Ideal Team Player” van Patrick Lencioni. Naast zijn bestseller “The Five Dysfunctions of a Team” is dit boek een grote inspiratie geweest voor mezelf en heel veel anderen die actief zijn als Scrum Master of Agile Coach.

Door veel gesprekken te voeren met talloze personen uit verscheidene organisaties over de hele wereld, werden er voor Lencioni geleidelijk aan een aantal patronen en dysfuncties zichtbaar, die ervoor zorgen dat mensen in teams wel of niet goed kunnen samenwerken. Uit alle verzamelde informatie kwamen er drie heel belangrijke persoonseigenschappen naar boven die bepalen of mensen goed functioneren in een team: Humble, hungry en (people) smart. Laat ons even inzoomen op deze zogenaamnde “virtues”.

Humble of nederigheid: dit is meteen de belangrijkste eigenschap van een goede teamspeler. De persoon hecht weinig of geen belang aan status, binnen een team of de organisatie, en plaatst de noden van het team boven zijn persoonlijke voorkeuren. Zo slaagt hij erin om zijn ego of eigenwaarde niet de overhand te laten nemen. Belangrijke quote hierbij: “Humility is not thinking less of yourself, it is thinking of yourself less.”

Hungry of drive: mensen met deze uitgesproken virtue hebben een intrinsieke motivatie om altijd beter te worden en bij te leren, meer zaken en verantwoordelijkheden op te nemen. Ze denken altijd vooruit aan volgende stappen of mogelijkheden.

(People) smart: Deze vergt iets meer uitleg. Het gaat hier niet specifiek om intellectuele capaciteit maar eerder om gezond verstand, het kunnen aanvoelen van mensen en situaties. Deze persoon stelt goede vragen, kan grondig en actief luisteren en is zich bewust van de manier waarop een boodschap best kan overgebracht worden naar individuen of teams.

Deze virtues zijn zeker niet nieuw en worden al langer bestempeld als belangrijke eigenschappen van een goede teamspeler in alle mogelijke sectoren en industrieën. Het is de combinatie van deze drie, waarbij elk op een evenwichtige manier aanwezig is, die ervoort zorgt dat iemand als een ideale teamspeler wordt gezien.

De perfecte teamspeler bestaat natuurlijk niet, en lang niet iedereen hoeft pal in het midden te zitten van deze drie karakteristieken. Toch probeer ik als Scrum Master en Agile Coach hier naar te streven, omdat je dagelijks met mensen in een team samenwerkt en het net jouw rol is om het team zo goed mogelijk te laten functioneren. Geregeld nadenken over en focussen op deze virtues kan je daarbij helpen.

Verschillende types van teamspelers

De mogelijke combinaties van deze eigenschappen die in mindere of meerdere mate aanwezig kunnen zijn, brengt ons bij een aantal types van mensen, waavan je sommige misschien herkend als het gaat over samenwerken in een team.

Bulldozer: waanzinnig gedreven persoon die vooruit wil, maar weinig of geen rekening houdt met (de mening van) anderen en zich door zijn ego laat leiden

The Pawn: heel nederig iemand die zichzelf bijna constant wegcijfert, maar waar de honger en people smart eigenschappen teveel ontbreken

The Charmer: voelt zeer goed mensen en situaties aan, vaak de “lijm” van het team, maar nederigheid en honger zijn opvallend afwezig

Loveable slacker: geliefd door allen, kan goed communiceren en aanvoelen, maar weinig gedreven om vooruit te gaan, bij te leren of hard te werken

Accidental mess-maker: zeer gedreven en zeer bescheiden, maar voldoende communiceren en situaties aanvoelen is heel moeilijk voor dit type

Skillfull politician: Het enige dat hier echt ontbreekt is nederigheid en bescheidenheid, maar zeer gedreven en een goede communicator

Dit zijn natuurlijk archetypes en uitvergrotingen, maar ongetwijfeld herken je wel een of meerdere (ex-)collega’s in sommige van deze beschrijvingen, dat was toch zeker bij mezelf het geval. Er zijn ongetwijfeld nog andere types te definiëren, maar vaak kom je wel uit bij een van deze zes persona’s.

Toepassingen

Heel leuk allemaal, de eigenschappen van een goede teamspeler, en een wat karikaturale uitvergroting van welke soort mensen je daarin kan vinden. Maar wat kunnen we hiermee? Kan je dit in de praktijk gebruiken, en hoe dan? Wel, hieronder een aantal mogelijke pistes waarin dit nuttig kan zijn.

Deze toepassingen gebruikten we als Scrum Masters vaak in het vorige bedrijf waar ik actief was, en het is vooral dankzij de immense kennis en ervaring van Ron Eringa, Agile Leadership Developer en scrum.org trainer, dat we hiermee aan de slag zijn gegaan.

• Recruitment: tijdens interviews met potentiële collega’s selecteerden we op voorhand een aantal voorbeeldvragen (zie hier) om te peilen of een kandidaat de goede mix heeft van deze drie eigenschappen. Goede teams bouwen begint bij de mensen en dus kan je best al tijdens een interview nagaan of er een fit is. We probeerden ook altijd de teamleden zelf de interviews te laten afnemen

• Individuele coaching gesprekken: Tijdens onze individuele coaching gesprekken gebruikten we het Ideal Team Player model om mensen zelf te laten achterhalen welke virtues mogelijks was minder aanwezig zijn, en hoe ze die verder zouden kunnen ontwikkelen. Vaak stelden we voor om 1 of 2 concrete werkpunten te bedenken die hen hierbij zouden kunnen helpen. Wat we zeker niet deden was een stempel plakken op de mensen (“jij bent een echte Bulldozer want…”), we lichtten enkel de verschillende types toe en vroegen of ze zich ergens in herkenden

• Team feedback sessies: bij sommige teams gebruikten we het model als feedback mechanisme, waarbij we met het hele team in alle openheid en transparantie feedback gaven aan elkaar over welke virtues in meerdere of mindere mate aanwezig waren, en hoe we elkaar eventueel konden helpen. Dit vergt wel een relatief matuur team en iedereen moet zich hierbij comfortabel voelen

Dit zijn maar een paar mogelijke toepassingen van het Ideal Team Player model, ongetwijfeld kennen jullie er nog een heel aantal anderen. Bij Qframe proberen we steeds na te denken over mogelijke toepassingen en andere ideeën en technieken om onze collega’s te helpen en te ondersteunen.

Heb je zelf zin om hier aan mee te werken? Dat treft want we zoeken een kick-ass Scrum Master om onze teams te ondersteunen en begeleiden naar zelfsturing en zelf-organisatie. Ik kijk er alvast naar uit om samen prachtige dingen te gaan verwezenlijken!

Keep scrumming!

Stijn